Ali Can POLAT
Türkiye son yılların en ağır ekonomik krizini yaşarken her gün bu krizin yeni taraflarıyla tanışıyor. Bozulan iktisatla birlikte bozulan toplumda ortaya çıkan cürüm örgütleri, kara para, geçersiz para, uyuşturucu, artan hırsızlık üzere problemlerin yanına dilencilik de eklendi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden (İBB) aldığımız bilgilere nazaran, yakalanan dilenci sayısı 2020’de 5.517 iken 2023’te resmen ikiye katladı ve 10.383’e çıktı. 2024’ün birinci 11 ayında ise 8.998 dilenci yakalandı. Dilencilerin üzerinden toplanan para ölçüsü ise 2020’de 70.623 TL iken 2023’te 360.390 TL, 2024’ün birinci 11 ayında ise 691.215 TL oldu. Mevzuyu kıymetlendiren “Dilenciler; Türkiye’de Yoksulluk ve Dilenme Kültürü” kitabının müellifi Doç. Dr. Aslıcan Kalfa Topateş, dolandırıcıların dilenciler içindeki oranı artsa da dilencilerin sayısındaki bu artışın mutlaka ekonomik ve toplumsal bozulmayla bağlı olduğunu söyledi.
ORTA SINIFTAN DÜŞÜŞ VAR
Ekonomik yapının toplumsal bağları de belirlediğini hatırlatan Topateş, “Ben bu çalışmayı yaptığımda (2015) Türkiye’de şimdi bir ‘sınıf altı topluluk’ yoktu. Lakin şu an maalesef var. Bu topluluk ekonomik ve toplumsal bağlardan büsbütün kopuyor. İşsizlik, ekonomik problemler ve toplumsal bozulma çok fazla artmış durumda” dedi.
Topateş, Türkiye’de “Sınıf altı topluluk”un oluşmasını ise şu örnekle açıkladı: “İzmir’de anneleri çöpten karton toplamaya giderken gecekonduda yanarak can veren 5 çocuk vardı. O annenin ismi Melisa, babası (çocukların dedesi) emekli öğretmen. Lakin ekonomik olarak o kadar gerilemişler ki orta sınıftan, sınıf altına itilmişler. Emekli öğretmenin torunları gecekonduda yaşıyor, kızı kağıt toplayıcılığı yapmak zorunda kalıyor artık.”
Erkeklerin sayısı da yükseldi
Dilenciliğin genelde daha feminize edilmiş bir alan olduğunu bayan ve çocuklar üzerinden ilerlediğini aktaran Topateş, “Bizde ataerkil sistem daha güçlü olduğu için evvelden erkekler dilenmekten kaçınır, kolay kolay yoksulluk yardımlarına da başvuramazdı. Lakin artık yoksulluk o denli bir duruma geldi ki kimse bunu düşünecek halde değil. Bu durum bizi ABD’deki yoksulluk ve gelir eşitsizliğine yanlışsız götürüyor. Türkiye’deki son ekonomik kriz Türkiye’yi az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki dilencilik örüntüsünden farklılaştırdı” dedi.
Belediyeye kesinlikle iletin
Dilencilerin yanı sıra evsiz sayısı da korkutuyor. Tekrar İBB bilgilerine nazaran, belediye İstanbul’da 2020 yılında 5.137 evsiz vatandaşa ulaştı. Bu sayı 2023’te 4.641 oldu. Yetkililer, “Gerek fakir olduğu için dilenen, gerek dolandırıcılık yapan dilencilerle yahut evsizlerle karşılaşınca belediye ile kesinlikle irtibata geçin. Gerek yardımda bulunmak gerekse dolandırıcılığı önlemek için en tesirli çözüm” diye konuştu.