İYİ Parti Kalkınma Siyasetleri Lideri Ümit Özlale, yılın birinci 8 ayında 39,7 milyar dolar cari açık verildiğini belirtti.
Özlale, “İlk 8 ayda 2,85 milyar dolar direkt yabancı yatırım çektik ancak bizden dışarıya 3,17 milyar dolar yatırım çıktı. Bu da tarihte bir birinci. 2006’dan beri en düşük birinci 8 ay direkt yabancı yatırımını bu sene çektik. 2015’ten beri en yüksek dışa yanlışsız yatırımı da bu sene gerçekleştirdik. Geçen seneye kıyasla yurt dışından bize gelen yatırımlar yüzde36,6 azaldı ancak bizden yurt dışına giden yatırımlar yüzde39,5 arttı. Bu durum yatırım çekiciliğimizin hem yerli hem de yabancı yatırımcı için epeyce azaldığının somut bir göstergesi” dedi.
Özlale’nin bahis ile ilgili yaptığı yazılı açıklamada şöyle:
- Yılın birinci 8 ayında 39,7 milyar dolar cari açık verdik. 2011’in birinci 8 ayında verdiğimiz 52,6 milyar dolar cari açıktan sonra en yüksek ikinci seviyesi bu sene yaşamış olduk. Tarihin en yüksek mal ihracatını yapmamıza ve turizm gelirini elde etmemize karşın mal ithalatındaki önemli artış cari açıktaki artışı kaçınılmaz kıldı. Geçen yılın birinci 8 ayına kıyasla bu yılın birinci 8 ayında mal ihracatı 26,6 milyar dolar (yüzde 19,1), seyahat geliri 9,2 milyar dolar (yüzde 89,6) arttı lakin mal ithalatı 66,9 milyar dolar (yüzde 42,2) arttı. Yalnızca bu üç kalemden kaynaklanan açık ölçüsü 40,2 milyar dolar oldu.
“İTHAL ETTİĞİMİZ ÖLÇÜ İHRAÇ ETTİĞİMİZDEN DAHA ÇOK ARTIYOR”
- Diğer taraftan turizm gelirlerinde yaz tesirinin bitmesi nedeniyle azalmanın başlayacağını, Eylül dış ticaret açığının da Ticaret Bakanlığı verilerine göre 10,4 milyar dolar olduğunu dikkate aldığımızda cari açıktaki artışın devam edeceği sonucuna varıyoruz. Yeniden bugün açıklanan dış ticaret endeksleri verisi de mal ihracatı ve ithalatındaki bozulmayı gözler önüne seriyor. Ağustos 2022’de bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran ihracatımızın ünite kıymeti yüzde 5,9 artarken, ithalatımızın ünite bedeli yüzde 26 artmış görünüyor. Ölçü tarafına baktığımızda ise daha çarpıcı bir sonuçla karşılaşıyoruz: İhracatın ölçüsü yüzde 6,8 artarken, ithalatın ölçüsü yüzde 11,5 artmış. Yani ithal ettiklerimiz ihraç ettiklerimizden daha kıymetli hale gelse de ithal ettiğimiz ölçü ihraç ettiğimizden daha çok artıyor. Bu türlü bir ortamda cari açığın artması kaçınılmaz hale geliyor.
“NET YANILGI VE NOKSAN 8 AYDIR ÜST ÜSTE OLUMLU GELEREK EN UZUN DEVİR REKORUNU KIRDI”
- Ancak cari açığın kendisinden çok nasıl finanse edildiği sorusu asıl dikkat cazip konu. Bilgilerdeki vakit tutarsızlıkları, ölçüm yanılgıları ya da kayıt dışı süreçler yüzünden doğal karşıladığımız net yanılgı ve noksan kalemi 8 aydır üst üste olumlu paha alıyor. Bu bir rekor. Daha evvelki rekor Eylül 2008-Mart 2009 periyodundaki 7 aydı. Fakat periyottaki aylık ortalama net yanılgı ve noksan açısından da bu yılki performansımız evvelki yıllardan negatif ayrışıyor. Yılın başından beri 8 ayda 28,3 milyar dolar net yanılgı ve noksan gerçekleşince ve bu ölçü cari açığın yüzde 71,3’üne tekabül edince buna istatistiksel yanılgı demek mümkün olmuyor.
“NET YANILGI VE NOKSANDA GEÇMİŞE DÖNÜK AZALMA DEĞİL ARTIŞ YAŞANIYOR”
- Net kusur ve noksan kalemiyle ilgili dikkatimizi çeken öteki bir konu ise bu kalemin revizyonu. Olağanda yeni bilgi geldikçe geçmişte kaydedilen net kusur ve noksanların ödemeler istikrarı ana kalemlerine dağıtılmasını ve bu sayede net kusurun azalmasını beklersiniz. Yani kaynağını bilmediğimiz bir para girişi varsa kaynağını buluruz, bir bilgi yanılgısı varsa düzeltiriz ve net yanılgıyı azaltırız. Meğer bu ayki data ile geçen ayki datayı karşılaştırınca net yanılgı ve noksanda geçmişe dönük azalma değil artış yaşandığını gözlemledik. O denli ki geçen ay 5,47 milyar dolar net yanılgı ve noksan için rekor demiştik ancak bu ayki bilgide bunun 5,56 milyar dolara çıkarıldığını gördük. Ocak 2020’den Temmuz 2022’ye kadarki 31 ayda yapılan güncellemeler sonucunda kelam konusu devirdeki toplam net yanılgı ve noksanın 1,2 milyar dolar arttığını görüyoruz.
“2006’DAN BERİ EN DÜŞÜK BİRİNCİ 8 AY DİREKT YABANCI YATIRIMINI BU SENE ÇEKTİK”
“ÇEKTİĞİMİZ YATIRIMLARIN BİRÇOKLARINI YABANCILARA SATTIĞIMIZ KONUTLAR OLUŞTURUYOR”
- Ancak direkt yabancı yatırımlardaki bu olumsuz duruma karşın direkt yatırımlar kaleminin birinci 8 aydaki finansman gereksiniminin yüzde 9,1’ini karşıladığını görüyoruz. Bunun nedeni ise net gayrimenkul gelirleri. Yabancılara sattığımız konutlar sayesinde birinci 8 ayda 4,3 milyar dolar yatırım çekmiş görünüyoruz. Gayrimenkulü dışarıda tuttuğumuzda direkt yatırımcıların cari açığa oranı yüzde 9,1’den -yüzde 1,8’e geriliyor. Özetle cari açıkta yavaşlama emaresi yok. Yeni İktisat Modeli’nde ise cari açığın finansmanı iki cengavere emanet edilmiş üzere duruyor: Net yanılgı ve noksan ile yabancılara konut satışı.