Atatürk’ün ‘Benim şahsi meselemdir’ dediği Hatay artık büsbütün bir enkaz. Zelzeleden sonra üç gün geçirdim Hatay’da. ‘Baraj patladı’ yalanında olay yerindeydim, girilemeyecek binalara ‘ölüm riskine rağmen’ girerek tuvalet muhtaçlığını karşılamak isteyenleri gördüm, kurtarma çalışmalarına elimden geldiğince yardımcı olmaya çalıştım… En acısı depremzedelerin o hallerini gördüm ve anlattıklarını karşılarında ağlamadan dinlemeye çalıştım.
İşte üç gün geçirdiğim Hatay’dan dilim döndüğünce size anlatabileceklerim ?
6 Şubat’ta yataklarımızda uyurken Kahramanmaraş merkezli zelzele yüzünden gelen telefon bildirimleriyle uyandık birçoğumuz.
Sabaha karşı 04.17’de olan 7.7 şiddetindeki zelzele; Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay’da büyük yıkıma yol açtı. Meyyit ve yaralı sayısı her geçen dakika artıyor lakin ben bu içeriği hazırken son durum; 31 bin 643 kişi yaşanan sarsıntıda hayatını kaybetti.
O vahim zelzele sonrasında acı haberler peş peşe gelirken sırt çantamı hazırladım ve en büyük ziyanı gören kentlerden biri olan Hatay’a yanlışsız yola çıktım.
İptal olan ve rötar yapan uçaklar sonunda Adana’ya geç de olsa vardım. Oradan da kara yoluyla Hatay’a geçtim. Hatay hududuna yaklaştığınız anda sizi ambulans sesleri karşılıyor. Acı acı ruhu yakan sesiyle ambulanslar etrafta dolaşıyor. Sarsıntı felaketinde aslında ambulans bir nebze de olsa düzgün bir şeydir. Demek ki biri enkazdan çıkarılmış ya da çıkarılacak, onu alıp hastaneye yetiştiriyor ya da yetiştirecek.
Herkes üzere ben de haykırdım, haykırmaya da devam ediyorum: Tuvalet sorunu çözülmezse bir de salgın hastalık felaketi oluşacak!
Hatay merkezdeydim üç gün boyunca. Toplam taşınabilir tuvalet sayısı yalnızca ikiydi! Onların da ikincisi döneceğim gün geldi kuruldu. (Konya – Karatay Belediyesi gönderdi.) O gelen de yoğunluğa dayanamadı, kurulduktan kısa bir müddet sonra, evvel tıkandı, sonra da patlayarak tüm pisliğini sokağa akıtmaya başladı.
Tuvalet bu, hayattaki en birincil gereksinimlerimizden biri. Beşerler bunu giderebilmek için mevti bile göz alıyorlar.
Evet abartmıyorum. Nasıl mı? İnsanların kullanabilecekleri tuvalet olmadığından sarsıntıda hasar gören lakin ‘tamamen’ yıkılmayan okulların, binaların içine giren beşerler onların tuvaletlerini kullanmak durumunda kalıyor ve adeta mevte meydan okuyor.
Artık onlar da o kadar berbat kokuyor ki birinin önünden geçerken içeriden midesi bulanarak çıkan biri ‘Abi girmeyi düşünüyorsan ya da öteki biri girecekse söyle girmesin, dizine kadar pisliğe batarsın’ dedi! Varın buranın yaydığı kokuyu siz düşünün!
“Hatay’da baraj patladı, herkes kaçıyor, ortalık karıştı” halinde yazılan tweetleri sonrasında yapılan açıklamaları, yalanlamaları hepiniz görmüşsünüzdür. Pekala nerede oldu, nasıl oldu, sonrasında neler oldu hiç duydunuz mu? Buyrun ayrıntıları:
Gece saat 00:40 civarıydı. ‘Kırmızı’ renkli bir otomobilin sürücü dışındaki 3 camında asker uğurlaması yapar üzere oturmuş, üstlerinde yeşil ‘gönüllü’ yeleği olan bireyler Atatürk Caddesi üzerinden ‘Müze’nin olduğu meydana hakikat giderken ‘Baraj patladı, su geliyor, kaçın’ formunda tekraren bağırdı. Bir anda neye uğradığını şaşıran depremzedeler Hatay’da ‘baraj olmadığını’ dahi unutarak canlarını kurtarmak kıymetine koşarak bulundukları yerden kaçmaya başladı.
Kısa bir müddet sonra güvenlik güçleri olaya müdahale etti, yapılan ihbarın temelsiz olduğunu herkesin sakince kaldığı çadıra dönmesi gerektiğini duyurdu.
Çok kısa bir müddet sonra 2 el silah sesi duyuldu, ondan da kısa bir mühlet sonra tam 9 el silah sesi ve bağırışmalar duyuldu. Ve gerçek ortaya çıktı: ‘Baraj patladı’ palavrasını oradaki ‘yabancı uyruklu’ bir küme yapmış, beşerler panikle kaçarken onlar da çadırlardaki eşyaları çalmak istemişler. Geri dönen depremzedeler eşyalarını çalanları görünce de güvenlik güçlerine söylemiş, onlar da yakalamak isterken havaya 11 el silah sıkmış.
İşte o toplumsal medyada büyük tartışmalara ve arbedelere neden olan ‘baraj patladı’ palavrasının olduğu gece bunlar yaşandı.
“Yağmacılar var mı? Hakikaten beşerler canlarıyla uğraşırken birileri hala ‘maddi’ şeylerin peşine düşebiliyor mu” üzere sorular varsa aklınızda çabucak yanıtlayalım: Evet, hem de o denli bir yağma var ki değil yalnızca marketler, spor mağazaları, beyaz eşya dükkanları, kuyumcular hatta iç çamaşırı mağazaları!
O yörenin insanlarını bilmeyenler için küçük bir hatırlatma yapayım; o yörede beşerler ‘genelde’ bankada para tutmaz, ya meskende yastık altında saklar parasını ya da mahalle kuyumcusuna teslim eder. Bunu da o bölgedeki herkes çok güzel bilir. Zelzele sonrasında yıkılan binalar etrafında beşerler canlarıyla yakınlarının canlarıyla uğraşırken bir küme ‘insan’ da bu enkazlardaki paraları, hasar gören dükkanlardaki malları yağmalakla meşguldü. Neler mi gördüm; yağmalanan marketler, spor mağazası, kuyumcu, iç çamaşırı ve beyaz eşya dükkanı, butik… Bunlar aklıma gelenler. Velhasıl; ‘tamamen’ yıkılmayan bir binanın altındaki dükkanların neredeyse tamamı yağmalanmış!
Bir depremzede ile yaklaşk 4-5 saat oturduk, gecenin ayazında sohbet ettik. İsmi Mehmet, 33 yaşında. Mehmet’in 10 yaşında da bir kızı var. Birinci zelzelede oturdukları bina yıkılıyor. Mehmet zelzele başladığı anda süratli hareketlerle evvel kızını kucaklıyor sonra da karısının elinden tuttuğu üzere binanın dışına çıkarıyor. Çıkarıyor derken de konutları 1. katta, merdivenler yıkıldığı için 1. katın camından kucağında kızı varken evvel kendisi atılıyor, sonra da karısı atlıyor… Gözyaşlarınızı tutmayı başarabilirseniz buyrun Mehmet’in anlattıklarını okuyun:
‘Abi uyuyordum, bir anda ‘güm’ diye bir ses geldi, ben yataktan fırladım, çabucak anladım sarsıntısı. Evvel karımı dürttüm kalk diye, o kalkarken çabucak gittim kızımı battaniyesine sarıp kucakladım, sonra da karımın elinden tutup kapıya yöneldim. Açtım kapıyı ancak çıkamadık, zira merdivenler göçmüştü. 1. kattayız biz abi, çabucak camı açtım, sığındım yaradana kızımı kucağıma alıp aşağı atladım, bileğimi burkmuşum ancak natürel o an farketmedim bile. Atladıktan sonra karıma dedim atla, o da atladı ağlaya ağlaya. O gece de mübarek yağmur çılgınca yağıyor. Çabucak bir otobüs durağına geçtik. Ayaklar çıplak üstte bir şey yok, saatlerce kaldık o durakta. Sonra vakit geçti, çabucak öteki bir kentteki akrabamı aradım, geldi kızımla karımı götürdü. Ben de burada babamla ağabeyimle beraberim, Halamdan haber almaya çalışıyoruz. Abi bak seninle konuşurken karım ileti attı: ‘Uyuyamıyorum, çok korkuyorum, duvarlar üzerime yıkılacak üzere geliyor, keşke seni bırakmasaydım, ne olur çabuk gel.’ Ne yapayım ben artık… Daha dönemeyiz ki biz Hatay’a. Gittiğimiz yerde de ne yapacağız, nasıl yapacağız, hani akrabamızın yanında ne kadar vakit kalabiliriz. Eşyalarımız gitti, meskenimiz gitti, iş yerim gitti, anılar gitti…’
Daha anlatabileceğim o kadar fazla şey, o kadar fazla öykü var ki… Soğuk hava, çocukların hali, evlatlarını, eşlerini ana-babalarını kaybeden insanların ruh halleri, kentten ayrılmak isteyen depremzedelerden 1000 TL almaya çalışan otobüs firmaları… Sizleri son olarak Hatay’da çektiğim ‘çok acı’ imajlarla baş başa bırakıyorum…