ARTRİT (EKLEM İLTİHABI) NEDİR?
Artrit (eklem iltihabı); eklem üzerinde ağrı, ısı artışı, şişlik, kızarıklık, işlev kaybı üzere iltihap bulgularından birkaçının bulunmasıdır. Artritin yeni geliştiği akut periyotta ısı artışı ve kızarıklık ön plandayken kronik durumlarda şişlik, ağrı, işlev kaybı öne çıkar.
ARTRİT NEDEN OLUR?
Belli başlı kimi sebeplerden ötürü eklemlerin iltihaplanması nedeniyle artrit ortaya çıkar. Birebir vakitte düşme ya da kaza üzere birtakım sebeplerden ötürü yaşanan darbeler sonucunda artrit oluşabiliyor.
Genel olarak ise bedenin kendi tarafından üretilmiş olan ve eklemlerde ortaya çıkan bir iltihabik sorundur. Erken periyotta yapılacak olan tedavi formülleri sayesinde, bu sıkıntıdan kıymetli oranda kurtulmak mümkün.
ARTRİT ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Eklem iltihabı farklı tiplerde ortaya çıkabilir:
Romatoid Artrit: Bağışıklık sisteminin; dış etkenlere karşı oluşturduğu antikorların, kazara eklemlere giderek eklem harabiyeti oluşturmasıyla başlar. En sık olarak el ve ayaktaki küçük eklemleri, ayak bileğini simetrik olarak fiyat. Sabah tutukluğu 1 saatten uzun sürer.
Ankilozan Spondilit: Hastalığın gelişiminde otoimmün bir düzenek rol oynar. Sakroiliak yani kalça eklemi ve omurgalar sıklıkla tutulum yaptığı yerlerdendir. Bunun yanında inflamatuar bel ağrısı bu hastalarda sıklıkla eşlik eden bir durumdur.
Gençlerde, belin alt kısmında başlayan ve en az 3 aydır devam eden, antrenmanla rahatlayan tipte bir ağrıdır. Sabah tutukluğu da vardır. Ankilozan spondilitli hastaların birçoklarında bu tipte bel ağrısı birinci belirti olarak ortaya çıkabilir.
Osteoartrit: Sık görülen eklem iltihabı çeşitlerinden biridir. Eklemlerde kıkırdaktan başlayarak kemiğe kadar gidebilen bir bozulma meydana gelir. Eklemi oluşturan yapılarda meydana gelen bu değişim eklemin katı, hareketsiz bir hal almasına neden olur. Diz eklem iltihabı en sık görülen halidir. Risk yaşla birlikte artar.
Psöriatrik Artrit: Sedef hastalarında yaklaşık %10 oranında görülen bir eklem iltihabı çeşididir. Artrit bulguları, cilt bulgularından evvel yahut sonra ya da cilt bulgularıyla birebir anda ortaya çıkabilir. Pek çok farklı eklemi tutabilir.
Reaktif Artrit: Bedenin diğer bir yerinde olan enfeksiyonun tetiklemesiyle eklemde ortaya çıkan eklem ağrısı ve şişkinliğidir. Enfeksiyondan yaklaşık 4 hafta sonra gelişir. Diz, ayak bileği ve ayak eklemlerinde eklem iltihabı görülebilir. Ekseriyetle geçicidir.
Septik Artrit: Bilhassa kan yoluyla çeşitli mikroorganizmaların eklemlere gelerek iltihaplanma yapmasıyla ortaya çıkar. Çoklukla tek eklem tutulumu vardır ve diz, kalça eklemi etkilenir. Omuz eklemi iltihabı da yapabilir.
Yetişkinlerde septik artrit; diyabet, geçirilmiş eklem cerrahisi, kanser üzere kolaylaştırıcı etkenlerin varlığında gelişir. Çok süratli bir biçimde eklemde hasar meydana getirdiğinden acil tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
Gut Artriti: Gut hastalığı bedende ürik asit birikmesine bağlı ortaya çıkar. Gut artritinde en sık olarak ayak baş parmağı etkilenir. Ayak baş parmağı ekleminde; ani başlayan şişlik, kızarıklık ve hassasiyet ile karakterize bir durumdur. Hassasiyet o kadar fazladır ki hastaya kağıtla dokunulduğunda bile dayanılmaz bir ağrı hissedilir.
Aralıklı Artrit: Orta ara ortaya çıkan, orta ara kaybolan eklem iltihabıdır. Nedeni ekseriyetle Behçet hastalığı, Ailevi Akdeniz Ateşi üzere durumlardır. Bu hastalıkların bedenin farklı yerlerindeki çeşitli tesirleriyle birlikte eklemler üzerinde de süreksiz artrit oluşturduğu bilinmektedir.
ARTRİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
• Belirtiler artritin tipine nazaran çeşitlilik gösterebilmektedir. Artrit başlangıcı ve ilerleyişinin en ortak belirtisi eklemlerde meydana gelen şişme ve ağrıdır.
• Başka artrit belirtileri ise şunlardır:
• Sabahın erken saatlerinde yaşanan eklem sertliği
• Yorgunluk
• Genel olarak düzgün hissetmeme
• Kilo kaybı
• Hafif ateşler yahut gece terlemesi
• Ciltte döküntüler.
Diğer yandan, bu belirtiler pek çok öteki hastalığın belirtileri de olabilmektedir. Bu nedenle, ortaya çıkan belirtilerin artrit kaynaklı olduğundan emin olmakta yarar vardır.
ARTRİT (EKLEM İLTİHABI) TEDAVİSİ NASILDIR?
Tedavi planı artrit çeşidine nazaran değişiklik gösterir.
Romatoid artrit tedavisinde ağrı kesiciler, bağışıklık sistemini baskılayan kortikostreoidler kullanılabilir. Tedavide kullanılan temel ilaç metotreksattır.
Ankilozan spondilitte de ağrı kesiciler üzere belirtilere yönelik tedavinin yanı sıra metotreksat, sülfasalazin üzere ilaçlar da kullanılır. Hastanın özelliklerine ve tutulan ekleme nazaran cerrahi de bir seçenek olabilir.
Osteoartritte de ağrı kesici ilaçlar ve eklem içine kortizon, kayganlaştırıcı unsur enjeksiyonu yapılabilir.
Septik artritte temel tedavi apseyi boşaltmak ve antibiyotik tedavi vermektir. Bunun yanında hastaların genel durumuna nazaran ek tedaviler planlanabilir.
Reaktif artritte ise eklem iltihabına neden olan enfeksiyon hala devam ediyorsa antibiyotik, eklem ağrısına yönelik olarak da ağrı kesici kullanılabilir.
Gut artritinde temel tedavi altta yatan duruma yöneliktir. Ürik asit üretimini azaltan allopürinol, ürik asit atılımını artıran probenesid üzere ilaçlar tedavide kullanılır. Bunun yanında kolşisin, ağrı kesiciler, kortikosteroidler semptomları güzelleştirme ismine kullanılabilecek ilaçlardır.