Suriye’de Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki cihatçı kümelerin başşehir Şam’ın denetimini ele geçirdiği ve 24 yıldır devam eden Beşar Esad idaresinin yıkıldığı 8 Aralık 2024’ten bu yana Türkiye ve ABD de dahil olmak üzere pek çok ülkeden üst seviye yetkililer Şam’a giderek HTŞ lideri Muhammed el Colani (Ahmed el Şara) ile görüşmeler yaptı. Bu isimlerden biri de Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock oldu. Colani, 3 Ocak’ta Baerbock ile birlikte Avrupa Birliği’ni (AB) temsilen Başkanlık Sarayı’na gelen Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot’nun elini sıkarken Baerbock ile tokalaşmadı, elini göğsüne götürmekle yetindi. Baerbock ise buna iki elini havada kavuşturarak kendisiyle tokalaşır üzere bir hareketle karşılık verdi. Baerbock her ne kadar daha sonra yaptığı açıklamada ‘Suriye’ye geldiğinde burada sıradan el sıkışmaların olmayacağının kendisi için açık olduğunu’ söylese de basına yansıyan bu imajlar Almanya basını ve kamuoyunda tartışma konusu oldu.
Şam’daki süreksiz idarenin yavaş yavaş şekillenmeye başladığı günlerde buraya gelerek Colani ile görüşen bir başka isim de Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha’ydı. Geçici idarenin Dışişleri Bakanı Esaad Hasan Şeybani, mevkidaşının aralık ayı sonundaki ziyareti sırasında “Bizimle Ukrayna ortasında siyasi, ekonomik ve toplumsal seviyelerde stratejik iştirakler olacak, bilimsel iştirakler olacak” diye konuşurken, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’den de “Uzun vadeli, stratejik bağlantılar geliştirmeye hazırız” bildirisi geldi. Ukrayna Savunma İstihbarat Başkanı Kirilo Budanov ise Ukrayna’nın yalnızca Esad sonrası değil, Esad öncesi Suriye’deki mümkün rolüne de işaret etti. Budanov, halka hitaben yaptığı bir konuşmada, Ukrayna’nın Esad’ın devrilmesinde rol oynadığı imasında bulundu.
Almanya’da erken genel seçim yaklaşırken faşist Almanya için Alternatif (AfD) partisinin ülkeyi nasıl ‘daha yeşil ve solcu’ yaptığından, ülkede yılbaşı kutlamaları sırasında beş kişinin hayatını kaybetmesine yol açan havai fişek ‘fetişine’ geçtiğimiz hafta Almanya basınına yansıyan haber ve değerlendirmelerden öne çıkan kimileri şöyleydi…
‘BİR FEMİNİST VE BİR İSLAMCI BİR ORTAYA GELDİ’
Gazeteci Christoph Schult, Baerbock’un Şam’a yaptığı ziyareti ve Colani ile görüşmesini Der Spiegel haftalık siyaset mecmuasında yayınlanan “Bir feminist, bir İslamcı ile bir ortaya geldi” başlıklı yazısında kıymetlendirdi. Esad idaresi yıkılmış olsa da Suriye’nin şimdi barıştan çok uzak olduğu yorumunu yapan Schult, “Esad’ın Başkanlık Sarayı’ndaki yerini alan Ahmed el Şara’nın etrafındaki İslamcılarla bir olağanlaşma olabilir mi? Bu, Baerbock’un ziyareti müddetince aklında olan bir soruydu. Koşullu optimistlik: Alman diplomasisinin Suriye’ye yönelik tavrını bu sözlerle tanımlayabiliriz” sözlerini kullandı. Yazıda paylaşılan bilgilere nazaran, Baerbock şimdi Suriye’ye gelmeden evvel Colani ile ortasında bir tokalaşma olmayacağı konusunda bilgilendirilmiş, mevkidaşı Barrot da bir dayanışma tabiri olarak Colani’ye elini uzatmama kararı almıştı. Barrot hakikaten de Colani kendilerini karşıladığında evvel elini göğsüne götürerek kendisini selamlasa da Colani elini uzatınca o da elini – daha doğrusu parmaklarını – uzatmak durumunda kaldı. Baerbock ve Colani ortasında ise yalnızca uzaktan bir selamlaşma mümkün oldu. Schult, değerlendirmesini şu sözlerle sürdürdü: “Görünen o ki görüşme şaşırtan derecede olumlu geçti. Baerbock muhtemelen Şara’nın cihatçı bir milis başkanından ölçülü İslamcı bir siyasetçiye dönüşme konusunda önemli olduğu izlenimini edindi. Tıpkı vakitte yaptırımların kaldırılması ya da yine inşa için Avrupa’dan para akışının sağlanması için yeni idarenin ne yapması gerektiğini açık bir formda söz etmiş olmalı: Bilhassa kuzeydoğuda karar süren Kürtler olmak üzere tüm etnik kümelerin dahil olduğu siyasi bir süreç, bayanların iştiraki, çok uzak bir gelecekte yapılmayacak seçimler, Birleşmiş Milletler (BM) ile işbirliği ve demokratik bir eğitim ve yargı sisteminin tesisi.” (4 Ocak)
‘HERKES BUNUN ÜZERİNDE ÇALIŞTI, TÜRKLER DE…’
Suriye’deki Esad idaresinin yıkılması dolaylı olarak da olsa Rusya ve Devlet Başkanı Vladimir Putin için de bir mağlubiyet olarak görüldüğünden olacak, Rusya ile 3 yıla yakın vakittir savaş halinde olan Ukrayna da Suriye’de olanları yakından takip ediyor. Rusya’nın Suriye’ye buğday sevkiyatını durdurduğu haberlerinin basına yansıdığı günlerde, Ukrayna ülkeye evvel 500 ton buğday unu, akabinde ise diplomatik temaslarda bulunması için Dışişleri Bakanı’nı gönderdi. Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat (GUR) Başkanı Kirilo Budanov ise yılın birinci günü Ukrayna halkına Rusya ile savaş hakkında yaptığı ve pek çok mecrada yayınlanan bilgilendirme konuşmasında, Ukrayna istihbaratının Esad’ın devrilmesinde rolü olduğuna işaret etti. Esad’ın devrilmesine atıfla “Herkes bunun üzerinde çalışıyordu. Türkler bunun üzerinde çalışıyordu. Tahminen biz de yakınlardan bir yerden geçmişizdir” tabirlerini kullanan Budanov, Rusya’ya sığınan Esad’a ve onu destekleyen Putin’e işaretle, “Her nerede diktatörlük rejimleri devrilirse ve dünyanın her neresinde olursa olsun bu rejimler bizimle savaş halindeki rejimlerle çakışırsa bu her vakit bizim avantajımıza olacaktır… Bu nasıl oldu? Yani, bir formda oldu. Ne söyleyebilirsiniz ki?” diye konuştu. Rusya’nın kendilerine yönelttiği, Esad’ın devrilmesinde rolleri olduğu suçlamasını da kıymetlendiren Budanov, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Pek çok insan bu rejimin devrilmesi ve hiçbir formda topyekûn Esad yanlısı olmayan sıradan Suriye halkının rahat bir nefes alıp yeni, olağan bir hayat umudu taşıyabilmesi için çalıştı.” (Berliner Zeitung, 1 Ocak)
ŞAM’DAN İZLENİM: ‘EKMEK FİYATI 8 KAT ARTTI LAKİN YAŞASIN KİTKAT VAR’
Esad idaresinin yıkılması ve HTŞ öncülüğündeki cihatçı kümelerin başta Şam olmak üzere ülkenin büyük bir kısmını denetim altına alması sonrası pek çok ülkeden gazeteci de Suriye’ye giderek yaşananları yerinde takip etti. Bu isimlerden biri olan Karin Leukefeld, Şam’dan izlenimlerini bir Suriyelinin ağzından, Nestle tarafından üretilen çikolatalı bir gofrete de işaretle “Artık Kitkat’ımız var” başlıklı yazısında aktardı. Esad devrinde Covid-19 pandemisinin ve ABD’nin uyguladığı yaptırımların da tesiriyle daha da zorlaşan geçim kuralları hakkında bilgi veren Leukefeld, son periyotta ekmek fiyatının 8 kat arttığı Suriye’den müşahedelerini şu sözlerle anlattı: “Sınırların ve gümrüğün olmaması, büsbütün denetimsiz piyasa için bayramdır. Eski otorite ortadan kayboldu; yeni idare ise şimdi yeni bir tertip ve güvenlik sistemi tesis etmiş değil. Aç bırakılmış Suriye piyasası, bir sünger üzere, korunmayan sonlardan geçerek gelen her şeyi emiyor. (Makalenin) müellifine yıllarca eşlik etmiş olan J. gülerek ‘Artık Kitkat’ımız var’ dedi. Şam’ın eski kent bölgesindeki Bab Touma’da gezerken şekerlemelerle dolu sayısız standın önünde durdu. ‘Bu standlardaki her şey Türkiye’den geliyor’ diyerek bisküvi ve çikolataları havaya kaldırdı. Sonra şöyle dedi: ‘Suriye’de lezzetli bisküvilerimiz, uygun çikolata ve şekerlemelerimiz var. Ancak bizim eserlerimiz daha ucuz olsa dahi beşerler Türkiye’den gelen şeyleri satın alıyor. Kitkat, yaşasın, özgürlük! Herkes istediğini yapabilir’.” Suriye’deki pek çok besin eserinin fiyatının günden güne dalgalandığını aktaran gazeteci, bu durumun ABD dolarının döviz kuru için de geçerli olduğunu söyledi. Gazeteci Karin Leukefeld, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bundan bu türlü Suriye’de her para ünitesinin geçerli olacağını söylüyorlar. Halep’ten bir tanıdığımın anlattığına nazaran, insanlardan Suriye liralarını ABD dolarına ya da Türk Lirası’na çevirmeleri istenmiş, zira Suriye parası artık kabul edilmeyecekmiş.” (junge Welt, 30 Aralık)
‘AfD, ÜLKEYİ DAHA YEŞİL VE SOLCU YAPTI’
23 Şubat’ta sandık başına gidecek olan Almanya’nın iç siyaseti ise milyarder iş insanı Elon Musk’ın hem toplumsal medyada hem Welt am Sonntag için kaleme aldığı makalede açıkça takviye verdiği faşist AfD partisi ile ziyadesiyle meşgul durumda. Focus dergisi ise AfD’nin mercek altına alındığı bir kıymetlendirme yazısında, AfD’nin varlığının Almanya siyaseti üzerindeki tesirine farklı bir perspektiften yaklaştı. Gazeteci ve yayıncı Hugo Müller-Vogg’un imzasıyla, “Acayip lakin gerçek: AfD, ülkemizi nasıl daha yeşil ve daha solcu yapıyor” başlığıyla yayınlanan tahlilde, “AfD 2013 yılında siyaset sahnesine çıktığında Alman siyasetini milliyetçi ve muhafazakar bir biçimde değiştirmek istiyordu. Fakat ‘sol ve yeşil tarafından kirletilmiş’ addeddikleri ülkeyi daha da solcu ve yeşil hale getiren de bu partinin kendisi ve seçmenleri oldu” tabirlerine yer verildi. Demokratik partilerin düzgün sebeplerle AfD ile koalisyon yapmak istemediğine dikkat çeken Müller-Vogg, AfD’den uzak durma eğiliminin sol partilerin avantajına olduğunu savundu. Gazeteci, bunu şu sözlerle açıkladı: “(AfD Eş Başkanı ve başbakan adayı) Alice Weidel, (AfD Thüringen Eyalet Başkanı) Björn Höcke ve beraberindekiler, daha muhafazakar bir siyaset izlemek yerine çok daha farklı bir iş başardı: Yeşiller, Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve hatta Sol Parti ve Sahra Wagenknecht Birliği (BSW) için daha fazla siyasi güç. Pek çok eyalette AfD’nin varlığı münasebetiyle hükümet kurulabilmesi için Yeşiller’e gereksinim duyuldu.” Üç doğu eyaleti Thüringen, Saksonya ve Brandenburg’daki eyalet meclis seçimlerinden sonra kurulan hükümetlerde Yeşiller ve BSW’nin rolüne dikkat çeken Müller-Vogg, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Sizlerin de görebildiği üzere, AfD’nin yükselişi Bavyera’nın eski eyalet başbakanı Günther Beckstein’ın (CSU) kelamlarını doğruladı: Siyasette her şey mümkündür; bunun aykırısı bile…” (2 Ocak)
ALMANYA VE BİR ERKEK FETİŞİ OLARAK HAVAİ FİŞEKLER
Dünyanın pek çok yerinde yılbaşı yeniden doğayı ve birebir hayat alanlarını paylaştığımız hayvanların varlığını, güzellik halini hesaba katmadan atılan havai fişeklerle kutlandı. Japonya şu ana kadar atılan en büyük havai fişek ile övünedursun, basına ve toplumsal medyaya yansıyan manzaralarda dünyanın farklı yerlerinde yüzlerce kuşun bu sebeple hayatını kaybettiği görüldü. Almanya’da havai fişek ve maytap üzere materyaller sebebiyle yılın birinci günü beş kişinin ölmesi, ülkede mümkün bir havai fişek ve maytap yasağını gündeme getirdi. SPD’li Federal Başbakan Olaf Scholz, 4 Ocak’ta yaptığı bir açıklamada, muhtemel bir yasağa en azından erken seçim sonrası yeni hükümet kurulana kadar kapıyı kapatarak “Havai fişek yasağı bana bir biçimde tuhaf geliyor” diye konuştu. Die Tageszeitung (taz) gazetesinden Susanne Memarnia’ya nazaran, havai fişekler de tıpkı otobanda sürat hududu olmadan araç kullanmak üzere ‘fetişlerden’ biri. Memarnia, “Üzücü yılbaşı bilançosu: Bir fetişe dokunamazsınız” başlıklı yazısında, şu sözlere yer verdi: “Görünüşe nazaran ‘havai fişek atma hakkı’ pek çok kişi için genel halkın korunma hakkından da evvel gelen kişisel özgürlüğün bir tabiri olarak görülüyor: İkincisinin ise yalnızca masrafları karşılamasına müsaade var. Öteki bir deyişle, havai fişekler de otomobiller üzere bir fetiştir. Daha doğrusu, yaşlı ve genç, güçlü ve yoksul, yerli ve göçmen Alman erkeklerin bir fetişidir. Ve fetişlere dokunulmasına müsaade yoktur. Bu yüzdendir ki Almanya’da sürat hududu değil, şirket aracı ayrıcalığı; Berlin’de arabasız kent merkezi yokken bölgede yaşayanlar için neredeyse fiyatsız park yerleri vardır.” (1 Ocak)
