MilliEğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2022-2023 eğitim öğretim yılı 1’inci devir Açık Öğretim Lisesi imtihanları çevrimiçi ortamda düzenleniyor. İmtihanlar, örgün eğitimde görülen Türk lisanı ve edebiyatı, matematik, tarih, coğrafya, din kültürü üzere derslerden yapılıyor. Her dersin kendine ilişkin kodları bulunuyor ve imtihan vakti geldiğinde öğrencilere dersin sayısal koduna nazaran sorular yöneltiliyor. Yani, 12’nci sınıftaki bir öğrenci 141 kodlu T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi için imtihana girdiğinde bu koddaki dersi alan her öğrenciyle tıpkı soruları görüyor.
Öğrenciler belirlenen tarih aralığındaki 11 gün boyunca imtihanlara erişebiliyor. Bu müddet zarfı içinde örneğin 9’uncu sınıf matematik dersinden sorumlu olan bir öğrenci, imtihan için belirlenen 9-20 Aralık tarihleri ortasında istediği gün ve saatte imtihanını başlatabiliyor. İmtihanını başlattığı anda ise her ders için öğrencilere 20 soru yöneltiliyor. Bu 20 soru için öğrencilere imtihan başlatıldığı andan itibaren 25 dakika veriliyor.
Sınav sırasında, bilgisayarda imtihan sisteminin erişildiği imtihan penceresi dışında rastgele öteki bir pencere açılamıyor. Ayrıyeten art planda çalışan ve internet kontağı kullanan uygulamalar varsa bunlar da kapatılıyor. Öbür bir program, tarayıcı yahut sayfa açılması hâlinde öğrenciye ihtar bildirisi verilerek, açılan sayfanın kapatılmaması durumunda öğrencinin o derse ilişkin imtihanı iptal ediliyor.
Fakat Hürriyet’ten Melike Çalkap’ın haberine nazaran; öğrenciler imtihana girdiği bilgisayar ekranı dışında, örneğin cep telefonlarıyla imtihan ekranındaki soruların fotoğrafını çarçabuk çekebiliyor. Çevrimiçi ortamda düzenlenen imtihanı kendi başına yapmak istemeyen öğrenciler bu sayede cep telefonlarının kamerasıyla imtihan sorularını fotoğraflıyor ve öteki öğrencilerle paylaşıyor.
Bir öğrencinin imtihanını başlatmasıyla Telegram uygulamasında geçtimiz yılın mart ayında kurulan kümede hazır bekleyen öğrenciler, imtihan sorularının yanıtlarını daima birlikte araştırmaya koyuluyor ve karşılıkları imtihanı çözen öğrenciyle anında paylaşıyor. Bu sayede tıpkı dersten sorumlu olan öğrenciler, imtihan anında kendilerine sorulan bu soruların karşılıklarını evvelce öğrenerek rahatlıkla çözebiliyor.
Milli Eğitim Bakanlığı Açıköğretim yetkililerine nazaran, imtihan sorularının Bakanlığın müsaadesi ve bilgisi olmadan paylaşılmasının birtakım yaptırımları bulunuyor. Bakanlık yetkilileri bahisle ilgili kanun içeriği hakkında şu bilgileri paylaştı: “İlgili kanunun kararları mucibince, MEB tarafından yapılan imtihanlarda, imtihan sorularını ve bunların yanıtlarını internet, toplumsal medya ve gibisi üzere platformlarda paylaşan öğrenciler hakkında süreçler yapılmaktadır. Buna nazaran, imtihanda kopya teşebbüsünde bulunan ve buna yardımcı olanlar 5 yıla kadar mahpus ve para cezası talebiyle yargılanabiliyor. İmtihan sorularını paylaşan öğrenci, imtihanın yapıldığı tarihten itibaren 2 yıl müddetle Bakanlık tarafından yapılan ehliyet imtihanları dahil hiçbir imtihana başvuramıyor ve giremiyor.”
ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜ
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitimde Ölçme ve Kıymetlendirme Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selahattin Gelbal: “Açık öğretim imtihanlarında, imtihan ekranından öteki bir ekrana geçiş yapıldığı an sistem bunu yakalayabiliyor. Lakin telefon üzerinden alınan ekran imgesinin toplumsal medya ya da başka irtibat ortamlarında paylaşılmasını engelleyen bir sistem yok. Kopyayı büsbütün engellemek mümkün olmasa da büyük ölçüde önüne geçilebilebilir. Örneğin imtihanlarda müddet sonu verilebilir, imtihan tek bir günde ve saatte yapılabilir.”
Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Kısmı Eğitim İdaresi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Coşkun Bayrak: “Kopyayla imtihanlarını geçen öğrenciler bilgiyi kazanmak yerine yalnızca imtihan için kullanıp sonra da bir kenara atmış oluyor. Tıpkı vakitte kopyayla imtihanları geçip mezun olanlar da ortaöğretim istatistiklerinde lise mezunu sayısını da artırmış oluyor. Ama ne kadar nitelikli mezunlar oldukları tartışılır.”