Anayasa hukukçusu ve CHP milletvekili İbrahim Kaboğlu, OHAL kararının gereksiz ve ölçüsüz olduğunu, 7269 sayılı Genel Hayata Müessir Afetler Dolayısı̇yle Alınacak Önlemlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un afet bölgesi çalışmaları için kâfi olduğunu belirtti. Seçimlere aylar kala zelzeleler mazeret edilerek OHAL Cumhurbaşkanlığı kararnameleri çıkarılmaması gerektiğine dikkat çeken Kaboğlu’nun “OHAL değil, afet bölgesi…” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“OHAL, gereklilik, elverişlilik ve orantılılık ölçütleri açısından nasıl değerlendirilmeli?
OHAL
‘Anayasanın 119 uncu Unsuru ile 2935 Sayılı Harikulâde Hal Kanunu’nun 3’üncü Unsurunun Birinci Fıkrasının (a) Bendine Nazaran Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa Vilayetlerinde 8/2/2023 Çarşamba Günü Saat 01.00’dan İtibaren Üç Ay Mühletle Harika Hal İlan Edilmesi Hakkında Karar’ (KS: 6785; RG:8.2.23).
AFET BÖLGESİ
Oysa, 7269 sayılı Genel Hayata Müessir Afetler Dolayısıyle Alınacak Önlemlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun, harikulâde hâl ilanına gerek kalmaksızın, afetle çabada yönetime kıymetli yetkiler vermekte. Bu Kanun’un, uygulandığı afet bölgelerinde vali ve kaymakamlara olağan vakitte sahip olmadıkları yetkilerin verilmesi suretiyle bilhassa arsa, bina, araç, tıbbi gereç, ilaç, yiyecek, giyecek üzere mal temini ve afet bölgelerinde askeri güçlerden vali ve kaymakamın talep ettiği yardımların gerçekleştirilmesi mümkün. Ayrıyeten, afet bölgesi ilanıyla borç ertelemesi ve vergi muafiyeti imkanı da sağlanmakta. Haliyle, harika hal rejimine geçilmeden de yürütmenin ve yönetimin elinde sarsıntıların yarattığı yıkıma karşı kullanılabilecek kâfi araç var.
GEREKLİ Mİ?
Şu halde, 7269 Sayılı Kanun’un sunduğu imkanlar nedeniyle OHAL ilanı gerekli değil. Burada tartışılması gereken konu şu: ismi geçen 10 vilayette alınması gereken tedbirler çerçevesinde 7269 Sayılı Yasa, hangi bakımlardan 2935 Sayılı Yasa ile öngörülen yetkilere nazaran eksik kalmakta?
Bu soruya cevap verilmediği sürece, OHAL ilanı, gereklilik ölçütü açısından karşılıksız kalmakta.
ELVERİŞLİ Mİ?
7269 Sayılı Yasa, alınması afet sırasında gereken tedbirlere elverişli yetkiler tanıdığına nazaran, bunu tesirli bir biçimde uygulamak yerine OHAL düzenlemeleri çerçevesinde kullanılacak yetkiler, maksadı aşan araçlar olarak elverişli özellik taşımaz.
Bu nedenle, uygulama sırasında, 2935 sayılı Fevkalâde Hal Kanunu çerçevesinde tedbirler alınmalı; seçimlere aylar kala zelzeleler mazeret edilerek OHAL Cumhurbaşkanlığı kararnameleri çıkarılmamalı.
ORANTILI MI?
Meğerki OHAL ilanı, açıklanmayan nedenlerle öbür gerekli imkanlar sağladığı varsayılsın; bu durumda dahi, OHAL müddetinin (örneğin) niye bir ay değil de üç ay olduğu belgisiz. Kaldı ki, 7269 Sayılı Kanun’da, vali ve kaymakama tanınan harikulâde yetkiler için olağan olarak 15 günlük bir mühlet belirlenmişken ilan edilen OHAL için öngörülen üç aylık çok uzunluktaki müddetin hiçbir açıklaması yok.
ÜÇLÜ TEST YAŞAMSAL
Güncel ölçülülük testi ötesinde, şu üçlü test de gerekli: süreçler, vakit ve an itibariyle.
İşlemler bakımından; yapı hukukuna ait tesirli düzenleme, denetleme ve yaptırım.
Zaman bakımından; düzenleme, denetleme ve yaptırım üçlüsünün doğal afet öncesi, esnası ve sonrası uygulanması ve tesirlilik derecesi.
An olarak; merkezi ve lokal idare işbirliği, hususla ilgili uzman kuruluşlar ve STÖ’leri dışlamadan ulusal dayanışma gerekliliği.” (HABER MERKEZİ)